RECENTE REACTIES
VOLG MIJ
Werkgevers, vakbonden en overheid gaan regelmatig samen met elkaar om de tafel om ‘op een constructieve manier hun belangen op elkaar af te stemmen’. Regeringen in andere landen kijken soms jaloers naar dit typisch Nederlandse verschijnsel, het ‘poldermodel’. Maar in wiens voordeel werkt deze overlegvorm eigenlijk?
Het Poldermodel, de schijn van het Grote Samen
BLOG, 29/11/2014
Polder Achttienhoven met koeien
Foto: E. Dronkert, Flickr cc-by-nc-sa 2.0
D
rie weken geleden woonde ik de boekpresentatie bij van Hoe zit het nu echt, de ware aard van het kapitalisme. Een boek waarmee werkers zich kunnen wapenen tegen de managementretoriek. De schrijver, Annabelle Schouten toont aan dat het helemaal niet logisch en onvermijdelijk is dat we arbeidsrechten moeten inleveren, harder moeten werken en minder betaald krijgen.
Het boek leest in een sneltreinvaart, zo prettig en humoristisch is het geschreven. Steeds beter ga je begrijpen waarom de inkomensverschillen alsmaar groeien, waarom de een een vermogen op de bank heeft staan en de ander moet sappelen om rond te komen.
Bij veel mensen groeit de verontwaardiging
De balans in de economie is grondig verstoord. De mensen aan de top hebben de macht. Ze houden de touwtjes stevig in handen. De werkers bieden steeds minder tegenwicht en worden niet meer gehoord. Hun salaris staat onder druk en in veel gevallen komen ze ook niet meer aan de bak, want de werkloosheid in Nederland is hoog.
Aan het slot van het boek, in hoofdstuk 6 gaat het over de mogelijkheid van een opstand. De bazen zijn zich er heel goed van bewust dat bij veel mensen de verontwaardiging groeit. Ze waarschuwen elkaar: pas op voor sociale onrust en verstoorde arbeidsverhoudingen. Dat kunnen we niet gebruiken.
Geen alternatief voor het compromis
Hoogleraar economie Alexander Rinnooy Kan erkent in een interview naar aanleiding van zijn aftreden als voorzitter van de SER, dat er onrust is in het land. Maar dat leidt volgens hem absoluut niet tot een ‘vechtmodel’. Waarom niet? Omdat het poldermodel zo krachtig is. "Er is geen alternatief voor het compromis", zegt hij.
Aftredend SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan: ‘Er is geen alternatief voor het compromis’ 01/04/12
Bekijkenpingback
“Ik ben overtuigd van de kracht van de Nederlandse overlegeconomie. Uiteindelijk zullen de betrokken organisaties weer met elkaar om de tafel zitten.” Onverbloemd komt hij op op voor het overlegmodel. “Zoeken naar overeenstemming is typisch Nederlands. (…) Een vechtmodel tussen arbeid en kapitaal past niet in de Nederlandse cultuur. Die bereidheid om creatief naar consensus te zoeken is een kostbaar goed.”
"Een vechtmodel tussen arbeid en kapitaal past niet in de Nederlandse cultuur" - Alexander Rinnooy Kan
Hij is er zeker van dat, als alle stof is neergedwarreld, dezelfde bereidheid zichtbaar wordt tot het zoeken naar het gemeenschappelijke.
“Het is in het belang van alle partijen om aan het sociaal overleg deel te nemen en de kans te benutten, die hun voortdurend wordt geboden om behoorlijke invloed uit te oefenen op de vaststelling van nationaal beleid, ook Europees beleid. Organisaties hebben een substantiële kans de politiek te beïnvloeden.”
Wij, de burgers van Nederland, hebben een ‘substantiële kans’ om een ‘behoorlijke invloed’ uit te oefenen op de vaststelling van nationaal beleid. We mogen helemaal niet klagen. We moeten zoeken naar het gemeenschappelijke, de overeenkomst, de consensus.
Het poldermodel is een illusie waar werkers de dupe van worden
Maar Schouten schudt ons wakker: met het poldermodel krijg je “het beeld voorgeschoteld van een romantisch verleden waarin inwoners van Nederland, ongeacht afkomst of status, moesten samenwerken om de gevaren van de zee te trotseren”. Voor de verhouding tussen werkgevers en werknemers is dit beeld echter een fictie. Het poldermodel is een illusie waar de werkers van Nederland, de dupe van worden.
Schouten maakt in haar boek wel duidelijk dat er tussen bazen en werknemers, de elite en de rest van de bevolking, helemaal geen gedeelde belangen bestaan. Mensen met kapitaal en mensen met werkkracht hebben vanaf het ontstaan van het kapitalisme radicaal verschillende belangen gehad. Het poldermodel is uitgevonden om deze tegenstelling te verbloemen. Een tijd lang was de kloof wat minder sterk, maar op dit moment is die weer groter dan ooit.
Werkgevers, werkvloer en politiek ruilen niet op basis van een gelijkwaardige positie belangen uit. Er is geen balans in macht.
Machtsverschillen
Nergens blijkt het verschil in macht beter dan op de zognaamde ‘vrije’ arbeidsmarkt. Voor de meeste mensen is hun werkkracht het enige wat ze hebben om van te leven. Een selecte groep van mensen beschikt daarentegen over kapitaal waarmee ze de werkkracht van andere mensen kan kopen.
Voor de bazen is de arbeidsmarkt een paradijs - voor elke vacature zijn tientallen, soms wel honderden gegadigden. Werknemers kunnen vaak niet anders dan aanvaarden wat ze aangeboden krijgen. Je hebt immers geld nodig om van te leven en zoveel banen zijn er niet.
Het poldermodel bedekt de tegenstelling tussen de bazen en de werkers met een grote mantel der liefde
De macht op de arbeidsmarkt is zo ongelijk verdeeld dat je helemaal niet van een vrije markt kunt spreken. Werkgevers willen gewoon zo min mogelijk betalen voor arbeid om maar zoveel mogelijk winst te kunnen maken en dat verpakken ze in een mooie theorie van een vrije markt.
Door de machtsverschillen op de arbeidsmarkt zijn de belangen van werkgevers en werknemers helemaal niet dezelfde en nooit geweest ook. Het poldermodel bedekt de tegenstelling tussen de bazen en de werkers met een grote mantel der liefde. Zodat er afspraken gemaakt kunnen worden waar vooral de bazen baat bij hebben, zonder dat er sociale onrust uitbreekt die de bestaande macht kan bedreigen.
Corruptie
Willeke Slingerland, onderzoeker en docent aan de Saxion Hogescholen, heeft onderzoek gedaan naar het poldermodel. Haar conclusie is dat het poldermodel corruptie in de hand werkt. Het gaat hierbij niet direct zozeer om omkoping, maar om de handel in invloed. Dit is een verfijndere vorm van corruptie waarbij de 'old boys' met verschillende petten op veel voor elkaar doen in ruil voor bijvoorbeeld een mooi elitebaantje in de toekomst.
Slingerland: “Het grootste probleem (…) nu is dat het voor de elites een doel op zich lijkt geworden deze informele netwerken te onderhouden, zonder dat men alert is op het risico van belangenverstrengeling.”
‘Ons gepolder werkt corruptie in de hand’ door Willeke Slingerland, Corruptie.org 17/11/12
Bekijkenpingback
En om welke belangen gaat het hier? “Belangen die ver afstaan van mensen met werkkracht”, schrijft Annabelle Schouten.
Sociaal akkoord
Al polderend wordt het ene na het andere sociale akkoord doorgevoerd. In 2013 werd het zogenaamde Mondriaan Akkoord gesloten, waarin ontslagrecht, werkloosheidsuitkeringen en flexwerk worden hervormd.
Sociaal akkoord over het ontslagrecht, flexarbeid en de WW 12/04/13
Bekijkenpingback
Bernard Wientjes, indertijd voorzitter van VNO-NCW was tevreden: het ontslagrecht wordt goedkoper en de werkloosheidsuitkeringen worden korter. Zoiets kan alleen in Nederland.
Wientjes over sociaal akkoord: 'Ik ken geen land waar dit kan’ VNO-NCW.nl 25/04/13
Bekijkenpingback
"Het feit dat we in Nederland toch weer in staat zijn om eruit te komen, dat is toch redelijk uniek. Ik ken in elk geval geen enkel ander land waar dat kan. Met drie partijen – werkgevers, vakbonden, overheid – die ook echt bereid zijn om bij te dragen."
Wanneer werknemers zich net zoals werkgevers zouden organiseren, zouden zij in staat zijn om de boel om te keren
Maar ook FNV voorzitter Ton Heerts is over het akkoord te spreken. Hij denkt dat hiermee meer banen behouden zullen blijven.
Sociaal akkoord van 11 april 2013, FNV
Bekijkenpingback
Elke polderaar geeft er zijn eigen uitleg aan en ons wordt voorgehouden dat het iets is waar we allemaal veel voordeel van zullen ondervinden.
Maar is dat niet vreemd: grote hervormingen op de arbeidsmarkt waar zowel de vertegenwoordiger van de werkgevers als die van de werknemers dolenthousiast over zijn? Terwijl de belangen van werkgevers en werknemers in feite diametraal verschillen?
O, wacht even. Bij nader inzien is de FNV toch niet meer zo blij. We zijn een jaar verder en FNV voorzitter Ton Heerts roept in de Telegraaf: 'Bedrijven beroven personeel': “Dit zijn de criminelen van de toekomstige arbeidsmarkt. Het wordt tijd dat de werkgevers hun verantwoordelijkheid nemen in plaats van hun kop in het zand te steken.”
De Telegraaf, 'Bedrijven beroven personeel' 22/11/14
Bekijkenpingback
Heeft de FNV het licht gezien? Beseft de vakbond dat het haar taak is om op te komen voor de werkers? Gaat de vakbond stoppen met het verhullende en misleidende gepolder dat ons van de wal in de sloot helpt?
Ouderwets samen actie voeren tegen de bazenklasse heeft wel degelijk zin
Ik ben bang van niet, want dit is gewoon een vast onderdeel van het polderspel: VNO-NCW begrijpt best dat Ton Heerts af en toe moet laten blijken dat hij zijn achterban niet vergeten is. Zo’n interview in De Telegraaf biedt daarvoor een mooie gelegenheid. Een paar dagen later kloppen ze elkaar weer goedmoedig op de schouder. Ik sluit niet uit dat er ook nog een knipoog wordt gewisseld: “Een vechtmodel tussen arbeid en kapitaal past niet in de Nederlandse cultuur. Die bereidheid om (samen) naar consensus te zoeken is een kostbaar goed.”
Als het aan de huidige vakbondselite ligt, komt er morgen weer een nieuw polderoverleg voor een volgend sociaal akkoord dat de arbeidsrechten nog verder uit gaat hollen. Zo komt het natuurlijk nooit tot een emancipatie van de werkende klasse. De vakbond moet van binnenuit hervormd worden en dat kan alleen als de werkers zich samen sterk maken. Op de werkvloer, van onderop. “Wanneer wij die leven van onze werkkracht ons evenals de bazen (…) zouden organiseren, zijn wij in staat om de boel om te keren.”schrijft Schouten.
Ouderwets samen actie voeren tegen de bazenklasse heeft wel degelijk zin. In Hoe zit het nu echt? staan een aantal inspirerende voorbeelden, waaruit je kunt opmaken dat dat een stuk beter werkt dan al het geklungel in de polder bij elkaar.
Je kunt Hoe zit het nu echt? De ware aard van het kapitalisme via de website van Annabelle Schouten OnsFundament.nl bestellen.
Schrijf een reactie

Je mailadres blijft geheim
Je naam en mailadres zijn verplicht
Publiceer

  1. loekie  9 december

    Wordt vervolgt. …………of niet ?!

  2. Pim Smit  3 december

    Oh, ik dacht al het boek te bestellen. Nu niet meer. Teveel deja vúe. Overigens is het dus ook een sneer naar de achterban van diezelfde vakbeweging… Ik geef hem door…

VOLG MIJ
ZOEKEN