De Amerikaanse multinational Monsanto is inmiddels het grootste zaadbedrijf ter wereld. Tot 1980 was het bedrijf nauwelijks betrokken bij de zaadindustrie, maar sinds die tijd neemt Monsanto in een sneltreinvaart het ene na het andere zaadbedrijf over. In 2008 kocht Monsanto bijvoorbeeld De Ruiter Seeds in Bergschenhoek.

De mogelijkheid om zaden te patenteren heeft de macht van Monsanto nog verder vergroot. Een patent maakt Monsanto de eigenaar van bepaald zaaigoed. Boeren die Monsanto-zaad gebruiken mogen de zaden die ze zelf winnen niet meer bewaren voor het volgend jaar. Ze moeten telkens opnieuw zaad aanschaffen bij Monsanto. Maar ook boeren die met zelf gewonnen zaad of met zaad van een andere aanbieder werken, kunnen geraakt worden door de patentwet. Het stuifmeel van een Monsanto-plant kan gemakkelijk door de wind op hun akkers terecht komen. Als er dan een nieuwe plant ontstaat, die een kruising is van een Monsanto-zaadje en het eigen gewas, wordt de boer daarvoor aansprakelijk gesteld.

Het is de wereld op z'n kop: de boer met traditioneel zaad moet zorgen dat zijn planten niet 'besmet' raken. Als het toch gebeurt is hij strafbaar. Het zou andersom moeten zijn: Monsanto zou moeten voorkomen dat hun zaad met de planten van traditionele landbouwers in aanraking komt. Het bedrijf zou strafbaar moeten zijn, als dit toch het geval is. De boer heeft niet om de besmetting gevraagd.

Het centrum voor voedselveiligheid in Washington heeft een studie gepubliceerd over bijna 100 landbouwers die door Monsanto vervolgd zijn omdat ze een patent niet zouden hebben gerespecteerd. De rechter beslist vrijwel altijd in het voordeel van Monsanto: : de boeren moeten een hoge boete betalen. Talloze faillissementen zijn het gevolg.

Troy Roush, een landbouwer in Indiana in de VS, kreeg in 1999 bezoek van een privédetective van Monsanto. Die had bewijsstukken verzameld waaruit zou blijken dat het familiebedrijf Roush de patentrechten van Monsanto niet zou hebben gerespecteerd. De privédetective was zonder toestemming het land opgegaan om de 'bewijzen' te verzamelen. Roush stond in zijn recht, maar Monsanto wilde een rechtszaak tegen het familiebedrijf starten.

Uiteindelijk zijn de broers Roush een schikking aangegaan omdat de familie aan de zaak kapot dreigde te gaan. De spanning en de stress werden hen na een 2 jaar durende zaak te veel. Als Monsanto de rechtzaak zou winnen, zouden ze hun bedrijf kwijt zijn. "Het werk van vijf generaties stond op het spel."

Troy Roush zegt in de documentaire dat Monsanto macht probeert te krijgen over de hele zaadhandel. Dit is een gevaarlijke ontwikkeling, want zaden zijn de bouwstenen van leven: "Monsanto wil eigenaar worden van het leven. Ze zijn bezig met het zich toe-eigenen van ons voedsel. Al het voedsel."

Monsanto heeft inmiddels een grote mate van controle over veel landbouwgewassen. Het bedrijf wordt wel de Microsoft van het zaaigoed genoemd. Het monopolie van Monsanto heeft tot gevolg dat het voor kleine boeren en zaadhandelaren steeds moeilijker wordt om te overleven.

De fysicus en milieudeskundige Vandana Shiva heeft onderzoek gedaan naar de praktijken van Monsanto in India. In 1998 zorgde de Wereldbank ervoor, dat India gedwongen werd om de zaadindustrie open te stellen voor industriële conglomeraten als Monsanto. Al gauw werden de kleine zaadhandelaren weggeconcurreerd, zodat ander zaad nauwelijks meer te krijgen was. De komst van Monsanto veranderde de werkmethode van de katoenboeren aanzienlijk. Gewoonlijk spaarden ze veel zaden op die ze gebruikten als de start voor een nieuwe oogst. Met Monsanto zaad mag dat niet. Ieder jaar moet nieuw zaad aangeschaft worden. De boeren worden ondertussen nog meer op kosten gejaagd, omdat voor Monsanto planten ook nog eens veel meer kunstmest en pesticiden nodig zijn.

Door al deze extra uitgaven moeten boeren zich diep in de schulden steken. Als de verkoopprijs van de oogst tegenvalt -en dat gebeurt steeds vaker door de dalende katoenprijzen- kan een boer makkelijk failliet gaan. De katoenboeren in India worden tot wanhoop gedreven. Velen van hen pleegden zelfmoord toen hun land werd onteigend door de financiers. In de afgelopen 10 jaar hebben meer dan 200.000 boeren zelfmoord gepleegd in India, zegt Shiva.

Een monopolie van één bedrijf is economisch gezien altijd nadelig, de prijzen kunnen enorm worden opgedreven. Kleine boeren en handelaren kunnen geen stand houden en gaan over de kop. Maar ook voor het milieu en voor de gezondheid is de alleenheerschappij van Monsanto over onze gewassen een bedreiging.

Monsanto handelt niet alleen in zaden, maar ook in bestrijdingsmiddelen. In de jaren '70 begon Monsanto met de productie van de herbicide Roundup, die op de markt werd gebracht als een 'veilige' onkruidverdelger voor algemeen gebruik. Roundup werd verkocht met de claim dat het product 'biologisch afbreekbaar' en 'goed voor het milieu' zou zijn. De ingrediënten Glyfosaat en POE-15 zijn echter zwaar giftig voor dieren en mensen.

De laatste 20 jaar is Monsanto zich steeds meer op de genetische manipulatie van gewassen gaan richten (GGO: Genetisch Gemodificeerde Organismen, in het engels GMO: Genetically Modified Organism). Landbouwproducten als mais en soja worden genetisch zo aangepast dat ze resistent worden tegen onkruidverdelgers. Deze gewassen worden 'Roundup Ready' genoemd. Als de Roundup van Monsanto over de akkers wordt gesproeid, gaat alles dood, behalve de genetisch gemodificeerde plant. Maar niet alleen alle ‘onkruiden’ verdwijnen zo, ook het bodemleven wordt aangetast. Landbouwgrond wordt steeds minder vruchtbaar, waardoor weer meer kunstmest en bestrijdingsmiddelen nodig zijn, met alle nadelen voor het milieu van dien.

De landbouwmethode van Monsanto leidt tot afname van de biodiversiteit. De genetisch gemanipuleerde zaden gaan kruisen met traditionele zaden, waardoor uiteindelijk maar één soort overblijft, het 'Roundup Ready' gewas van Monsanto. Het is onvermijdelijk dat door het sproeien ook bijen en andere insecten de pesticiden binnenkrijgen. De massale bijensterfte van de laatste jaren wordt door velen in verband gebracht met het excessieve gebruik van onkruidverdelgers als Roundup.

Van origine is Monsanto geen landbouw- maar een chemiebedrijf. In het verleden heeft Monsanto een groot aantal zeer giftige stoffen ontwikkeld. In de jaren 1930 begon Monsanto met de productie van PCB (Polychloorbifenyl). De stof werd gebruikt als isolatie- en koelvloeistof en als smeermiddel, maar PCB's bleken sterk kankerverwekkend te zijn. In Anniston een stad in Alabama in de VS, waar een PCB-fabriek stond, zijn de grond en het water ernstig vervuild geraakt. Monsanto wist dat PCB's giftig waren, toch loosde het bedrijf de stof in de omgeving. Een groot aantal inwoners van deze streek is ziek geworden en velen zijn aan de vergiftiging overleden.

Agent Orange, dat door het Amerikaanse leger werd gebruikt als ontbladeringsmiddel in de Vietnamoorlog, was ook een product van Monsanto. De stof bleek achteraf het zwaar giftige dioxine te bevatten. Tienduizenden Vietnamezen werden ziek en er zijn er vele duizenden Vietnamese kinderen geboren met misvormingen. Ook veel Vietnamveteranen hadden ernstige ziektesymptomen.

Onder druk van de Amerikaanse bevolking heeft Monsanto eind jaren '70 een onderzoek moeten laten instellen naar de giftigheid van Agent Orange. Monsanto concludeerde dat Agent Orange niet de oorzaak kon zijn van de gezondheidsklachten van oorlogsveteranen. Dr. Cate Jenkins die werkte bij het EPA (Environmental Protection Agency) vertrouwde het niet. Zij drong aan op nader onderzoek om te controleren of Monsanto de studie wel op de goede manier had gedaan. Daarop werd Cate Jenkins' leven ‘tot een hel gemaakt door Monsanto’, zegt een collega. Ze werd vervolgd en verder werken aan deze zaak werd voor haar onmogelijk.

In later onderzoek is echter gebleken dat dr. Jenkins het bij het juiste eind had: de studie die Monsanto had gedaan, klopte totaal niet. Monsanto had de onderzoeksdata gemanipuleerd. Agent Orange was wel degelijk de oorzaak van de gezondheidsschade van de militairen.

De populair onkruidverdelger Roundup, die Monsanto tot op de dag van vandaag verkoopt, blijkt een rol te kunnen spelen bij de ontwikkeling van kanker. Het middel wordt ook in verband gebracht met de ziekte van Parkinson.

Wetenschappers die met onderzoeksresultaten komen die Monsanto niet aanstaan, worden monddood gemaakt. Als ze niet inbinden, worden ze op een zijspoor gezet of ze worden ontslagen. Een groot aantal wetenschappers heeft onderzoek gedaan naar de genetisch gemanipuleerde gewassen die Monsanto nu op de markt brengt. Velen van hen kwamen tot de conclusie dat de GMO-techniek niet veilig is voor de volksgezondheid. Net als in het geval van Cate Jenkins werd hun wetenschappelijke carrière vaak abrupt beëindigd.

Árpád Pusztai, een biochemicus die in Schotland onderzoek deed naar genetisch gemodificeerde aardappelen werd ontslagen nadat hij een interview had gegeven waarin hij kritisch was over de GMO-techniek. Hij zei: "Het zou erg unfair zijn om onze medeburgers als proefkonijnen te gebruiken."

In zijn onderzoek had hij gevonden dat het immuunsysteem van ratten die de GMO-aardappelen hadden gegeten, extreem reageerde en dat het maagslijmvlies van de dieren was opgezwollen. Dit waren genoeg aanwijzingen voor hem om te concluderen dat de GMO-techniek onveilig is voor de gezondheid. Een collega van Árpád Puszta die tegelijkertijd ook ontslagen werd, zegt in de documentaire dat hij zich geen illusies meer maakt over de onafhankelijkheid van de wetenschap.

Richard Burroughs, een dierenarts die werkzaam was bij de FDA (U.S. Food and Drug Administration) ontdekte dat een transgeen groeihormoon dat Monsanto aan boeren wilde verkopen om de melkproductie van hun koeien te verhogen, gevaarlijke bijwerkingen had. Eerst werd Burroughs tegengewerkt en uiteindelijk verloor hij zijn baan. Drie experts van de Canadese gezondheidsdienst werden ontslagen, omdat ze het groeihormoon van Monsanto als onveilig hebben beoordeeld voor de Canadese markt.

Berkeley-professor Ignacio Chapela kreeg een lastercampagne over zich heen toen hij een artikel voor het blad Nature over de besmetting van traditionele Mexicaanse mais met GMO-mais had geschreven. Via twee mails die naar duizenden wetenschappers over de hele wereld gestuurd zijn, werd zijn onderzoek verdacht gemaakt. Achter de mails bleek later een pr-bedrijf van Monsanto te zitten. Ignacio Chapela’s reputatie was intussen al zwaar beschadigd en verder onderzoek op dit gebied werd hem onmogelijk gemaakt.

Hoe kan het dat dit bedrijf ongehinderd zijn gang gaat? Is er geen controle vanuit de overheid? In de documentaire De wereld volgens Monsanto komen diverse onderzoekers hierover aan het woord. De praktijken van het bedrijf worden oogluikend toegelaten, omdat er een draaideur bestaat tussen de politiek en Monsanto. Topfiguren van Monsanto gaan daarna werken bij de overheid en andersom.

Donald Rumsfeld was directeur bij Searle, een filiaal van Monsanto. Later werd hij Minister van Defensie. Ex-handelsambassadeur Mickey Kantor is bestuurder bij Monsanto. Opperrechter Clarence Thomas heeft voor Monsanto gewerkt. Michael Taylor ging van Monsanto naar de FDA en weer terug. En zo is er een hele lijst voorbeelden.

De Europese Unie is nog steeds terughoudend wat betreft genetisch gemodificeerde gewassen. Maar het beleid is langzamerhand aan het wijzigen. Monsanto-lobbyisten proberen de besluitvorming in hun voordeel te beïnvloeden. Momenteel is er een nieuwe handelsovereenkomst tussen de VS en de EU in de maak - TTIP - waarmee de deur voor de praktijken en producten van Monsanto ook in Europa wagenwijd lijkt te worden open gezet.

Als de transgene landbouw van Monsanto in een gebied eenmaal is begonnen, zal dit alle andere vormen van landbouw langzamerhand verdringen. Dit komt omdat het stuifmeel van Monsanto-gewassen zich door de wind verspreid. Elders ontstaan dan nieuwe planten die een kruising zijn van een Monsanto-zaadje en het oorspronkelijke gewas. En zo gaat de genetisch gemanipuleerde besmetting ieder jaar verder door. De Roundup van Monsanto die over de akkers wordt gesproeid, versterkt dit proces: andere gewassen gaan dood, de genetisch gemodificeerde plant blijf leven en plant zich voort.

Jorge Galeano, voorzitter van een boerenbeweging in Paraguay, stelt vast dat niets Monsanto’s genetisch gemanipuleerde gewassen tegen kan houden. Kleine boerenbedrijven en de biodiversiteit die daarmee samengaat worden vernietigd. “Er is een stille oorlog bezig die boerengemeenschappen elimineert.” Alles wat we nodig hebben om te overleven, verdwijnt. Het bedrijf neemt ons onze voedselonafhankelijkheid af. Wat rest is een transgene monocultuur, armoede, ziekte en dood.

Monsanto profiteert van het feit dat de meeste mensen niet goed op de hoogte zijn. Daardoor ondervindt het bedrijf relatief weinig weerstand. Als het aan Monsanto ligt, zal het bedrijf een steeds grotere invloed krijgen op onze landbouw, ons milieu, onze economie en onze gezondheid. Tot een weg terug vrijwel onmogelijk is.

Informeer jezelf nu. Kijk naar de documentaire De wereld volgens Monsanto