Bij de Broadway Bicycle School in Massachusetts in de VS kun je fietsen en fietsaccessoires kopen of je fiets laten repareren. Daarnaast geeft de Broadway Bicycle School cursussen en workshops op het gebied van fietsreparatie en -onderhoud. Je leert hoe je een band moet plakken, hoe je een band moet verwisselen, hoe je je ketting er weer op kunt leggen als die eraf is gelopen, hoe je een slag uit je wiel kunt krijgen en nog veel meer.

De Broadway Bicycle School is een bedrijf met werknemersbestuur. Vanaf de oprichting in 1972 was de fietsenwinkel democratisch van opzet. De werknemers, die ook de eigenaars zijn, hebben voor deze bedrijfsvorm gekozen, omdat die een prettiger werkomgeving biedt. Over het reilen en zeilen in de winkel en de werkplaats mag iedereen meedenken, meepraten en meebeslissen. Je krijgt geen orders van een baas. Door de goede werksfeer is de service voor de klant ook beter.

De Broadway Bicycle School is een relatief klein bedrijf, maar er zijn ook veel grotere ondernemingen die met werknemerszelfbestuur werken. Een voorbeeld is de John Lewis Partnership in Londen, die een supermarktketen en een aantal grotere en kleinere warenhuizen omvat.

Werknemers hebben helemaal geen directeur nodig. Ze kunnen zelf hun eigen Raad van Bestuur of Directie vormen. Ze kunnen eventueel managers inhuren, maar als een manager niet voldoet, kunnen de werknemers hem ter verantwoording roepen. De Amerikaanse econoom Richard Wolff is een gedreven pleitbezorger van het werknemersbestuur omdat deze bedrijfsvorm veel beter uitwerkt dan het gangbare model.

In een regulier bedrijf is de bedrijfsleiding er vooral op uit om zoveel mogelijk winst te maken. Ook als dit ten koste gaat van de werknemers en hun directe omgeving. Natuurlijk is voor een werknemersbestuur een zekere winst ook belangrijk, want het voortbestaan van het bedrijf moet verzekerd zijn. Maar de werknemersbelangen zullen nooit ondergeschikt gemaakt worden aan hoge winstcijfers. Daarom zal een werknemersbestuur andere beslissingen nemen dan een conventioneel bedrijfsbestuur.

Een werknemersbestuur zal nooit toestaan dat werknemers elkaar uitbuiten. Een 'race to the bottom' zullen werknemers niet willen. De productie zal niet naar lage lonenlanden verplaatst worden, want daar zouden ze zelf de dupe van zijn. Een werknemersbestuur zal niet willen dat het milieu rondom het bedrijf vervuild raakt, omdat werknemers en hun familie daar zelf wonen. De salarisverschillen zullen nooit zo extreem groot worden als in een regulier bedrijf en iedereen zal een stukje van de winst krijgen.

Richard Wolff heeft op zijn website een heleboel voorbeelden van bedrijven met een werknemersbestuur verzameld.

Lees meer over democratie op het werk, kijk op de website Democracy at Work