Alternatieve gemeenschappen proberen vaak gangbare economische relaties buiten de deur te houden, zodat ongelijkheden in de wereld buiten zich niet vertalen in ongelijkheden binnen de gemeenschap. Een manier om dat te realiseren is om ervoor te zorgen dat alle inkomsten voor de groep zijn en alle uitgaven ook voor de groep.

Dat afschermen van de lokale gemeenschap kan bereikt worden door te werken met een lokale munt. Dit is een goed middel om je af te scheiden van de euro-economie en om je te onderscheiden en je geld binnen de gemeenschap te houden. Lokaal geld zorgt voor veel onderlinge handel. Het houdt in dat geld dat in de regio wordt uitgegeven, bij een zaak in die regio wordt uitgegeven… Dat levert de plaatselijke economie zo’n 5x meer op.

In Bristol hebben ze zo’n lokale munt. Hiermee creëer je binnen je gebiedsgrenzen meer autonomie. Bristol heeft een geschiedenis en een traditie van zelfbestuur, onafhankelijkheid, anarchie en vrijheid. Die vrije geest geeft de Bristolians hun eigen typische identiteit. De inwoners van Bristol willen graag zelf hun toekomst bepalen. Zo hebben ze hun eigen burgemeester gekozen: George Ferguson, 'the man with the red trousers', die zoals hij zelf zegt altijd zoekt naar manieren om de regels te overtreden.

Bristol is een zogenaamde 'Transition Town'. De stad streeft ernaar zelfvoorzienend te worden. Minder afhankelijk van fossiele brandstoffen en minder afhankelijk van de landelijke overheid en van banken… Autovrije zondagen, een eigen energie centrale en het steeds meer weren van grote supermarkten uit de binnenstad. Bristol is zo een proeftuin voor nieuwe ideeën en ontwikkelingen. Vanuit het kantoor van de 'Bristol Transition Movement' worden alle initiatieven ondersteund.

Verreweg het belangrijkste idee voor het vernieuwen van Bristol is het creëren van een eigen munt: de Bristol Pound.

Een eigen munt is de meest effectieve manier die ik me kan indenken… om niet alleen nu, maar ook op den duur dingen voor elkaar te krijgen. En dat is een zichzelf versterkend effect. Het heeft de potentie om op eigen kracht te groeien. Het complementaire muntstelsel brengt via kleine veranderingen uiteindelijk grote veranderingen tot stand.

Veel winkeliers zijn er eerst niet helemaal gerust op, omdat het onbekend is. Dat verandert wanneer ze ervaren dat de Bristol Pound al snel een belangrijk deel uitmaakt van de omzet. Ook als je niet direct met elkaar handelt, voel je een band met de deelnemende winkels. Je vecht samen als één team voor een onafhankelijke regio. Dat geeft een goed gevoel, naast het financiële aspect. Een betekenisvolle democratie is volgens mij niet mogelijk zonder veel meer directe controle over de economie. Want geld is niet iets wat je aan één iemand kan overlaten. Iedereen moet er aan mee kunnen doen.

De collectieve wil wordt uitgedrukt door lokaal geld. Dat kan de gedeelde waarden vertolken van de gemeenschap. Niemand heeft ergens de leiding over. Het is een wederkerigheidsnetwerk. Niemand is de baas. Dat zou niet werken.

Bristol is een laboratorium van nieuwe ideeën geworden. In een laboratorium experimenteer je. Als het werkt, ga je er mee door, en zo niet dan zeg je: “dat weten we dan ook weer”. Eén van de grootste uitdagingen is de kloof op het vlak van welzijn en welvaart. Het verschil in levensverwachting kan 8, 9 jaar zijn, afhankelijk van waar je woont. Eén van de grootste factoren is de ongelijkheid in voedsel en het feit dat veel mensen zich geen goed voedsel kunnen veroorloven. Ik denk dat je dat het beste kunt aanpakken door samen met de mensen in de hele voedselcyclus aan een betere relatie te bouwen met het schitterende platteland om ons heen, dat zo rijk is aan landbouwgrond.

Met de Bristol Pound bouwen we een veel directere relatie op met de boeren uit de streek. Het moedigt mensen aan om streekproducten te eten of om zelf voedsel te verbouwen. Het moedigt mensen aan om coöperaties te vormen zodat we een alternatief hebben voor de dominantie van de supermarkten. Voedsel is de beste manier om onze regio sterker te maken op het vlak van welzijn en welvaart.

Supermarkten hebben een grote markt gecreëerd voor betaalbaar eten… Maar ten koste van veel. Kijk naar de voedselkilometers, verpakkingen, de enorme hoeveelheid afval. Ze hebben het aanbod verkleind door veel lokale onafhankelijke winkels weg te concurreren. Ze halen alle winst uit de regio in plaats van opnieuw terug te investeren. Zo zijn ze dus in veel opzichten schadelijk. En ze domineren absoluut de voedselmarkt.

Madonna zei eens: “Als we de wereld moeten redden, laten we er dan wel lol bij maken”. Die drijfveer heerst in Bristol: Wij gaan onze regio ten goede veranderen en daarbij gaan we veel lol maken.

De bestaande orde is door trial and error tot stand gekomen. Er zit enorm veel wijsheid in de samenleving. Als je dan iets anders wil, kun je niet putten uit die wijsheid. Dan zal je dingen opnieuw moeten uitvinden. Het zou nogal arrogant zijn om dan het idee te hebben dat je het in een keer helemaal goed hebt. Het is veel realistischer en ook veel aangenamer als je ervan uitgaat dat je niet precies weet hoe het einddoel eruit moet zien. Maar dat je gedreven wordt door een bepaalde nieuwsgierigheid. Dat je gedreven wordt door het idee dat je het ook kan proberen om het op een andere manier te doen.

Mensen hebben vaak het idee dat de orde zoals die is de uitkomst is van natuurkrachten. Dat het zo moet zijn. Op het moment dat je dan alternatieve gemeenschappen hebt die laten zien dat het ook anders kan, dan ben je je er in ieder geval van bewust dat er meer mogelijkheden zijn. Dat kan je inspireren tot andere daden, tot andere denkbeelden. Het kan ook zijn dat je blijft bij wat je al doet. Maar dan in de wetenschap dat er alternatieven zijn die je hebt afgewezen. En ook dat is een geruststellende gedachte.

                                                        ***

Met dank aan Terry van den Vossenberg van Your Own Gemert-Bakel, Regiogeld Brabant en Eier voor het beschikbaar stellen van de video en het transcript.

Terry is bezig met de introductie van de complementaire munt Eier in de Regio Brabant. Steun zijn initiatief met een (kleine) gift.

Tot nu toe kan Stichting Regiogeld Eier de introductie van de nieuwe munt voorbereiden zonder al te veel financiële steun van buitenaf. Nu de eerste biljetten gedrukt gaan worden verandert dat. Drukkosten, de beveiliging in de geld-druk die we willen inzetten, zijn kosten die we nu ook echt moeten maken. Als eier eenmaal rolt zal het gemakkelijker zijn mensen te vinden die allerlei kosten kunnen (en willen) betalen. Maar om zover te komen willen we geen financiële drempels opwerpen voor de eerste pioniers. Een paar duizend euro hebben we nodig om de koude start te kunnen maken. Wilt u delen in de drukkosten?

WvI, Eier: boost voor de Brabantse economie