Yin Yan, in The Tao of Physics of Fritjof Capra
Foto: Rosa Anajao CC BY 2.0
M
aar de kwantumfysica heeft ook ons wereldbeeld van een objectieve, los van ons bestaande werkelijkheid totaal op z’n kop gezet. De ontdekkingen zijn
revolutionair en raadselachtig. De meeste kwantumfysici willen het onbegrijpelijke element in hun theorie het liefst negeren. Wat betekenen de bevindingen precies? Ze kunnen het niet plaatsen. Een achterliggend mysterieus '
Veld' moet weliswaar aangenomen worden om goede berekeningen te kunnen maken, maar dan gaan we het liefst volle kracht vooruit: nieuwe toepassingen bedenken.
Over het 'Zero Point Field' zelf moet je verder niet willen speculeren. '
Shut up and calculate', is het devies. Veel fysici leggen zich hier maar al te graag bij neer. Die willen geen gedoe aan hun hoofd. Maar er zijn ook altijd wetenschappers geweest die wat meer filosofisch ingesteld waren en verder wilden zoeken.
Einstein zelf is daar een voorbeeld van. Hij besefte dat de nieuwe ontdekkingen zo revolutionair waren dat een nieuwe omvattende verklarende theorie nodig was. De laatste 30 jaar van zijn leven is hij daar intensief mee bezig geweest, maar hij kreeg het niet voor elkaar.
De reden van de vergeefse zoektocht zou kunnen zijn dat Einstein ondanks zijn genialiteit toch nog teveel binnen de bestaande kaders wilde blijven. Hij weigerde om de objectief bestaande werkelijkheid op te geven. Hij was overtuigd van een realiteit onafhankelijk van het menselijk bewustzijn . Als hij bereid zou zijn geweest om die vooronderstelling los te laten, had hij mogelijk wel succes gehad.
Fundamental Fysiks Group
Sindsdien hebben andere fysici die zich verdiepten in dit probleem het wel aangedurfd om radicaal 'out of the box' te denken. Zij keken verder dan een objectieve werkelijkheid die los van de mens bestaat. In 1975 werd in San Fransisco de
Fundamental Fysiks Group opgericht. Deelnemers waren o.a. Fritjof Capra, John Clauser, Nick Herbert, Jack Sarfatti, Henry Stapp, and Fred Alan Wolf. Op vrijdagnamiddagen bespreken ze de verregaande implicaties van de kwantumfysica.
Wikipedia,
Fundamental Fysiks Group pingback
De leden van de groep waren niet terughoudend in het verspreiden van hun ideeën. Ze schreven niet alleen artikelen in wetenschappelijke vakbladen, maar ze maakten ook gebruik van de new age pers en gaven workshops in fysica en bewustzijn.
Nick Herbert schreef met Quantum Reality: Beyond the New Physics (1985) een introductie in de kwantumfysica voor leken. Hoewel het boek in eerste instantie vanuit academische hoek werd verguisd, wordt het vandaag de dag door veel wetenschappers als een heldere introductie in de kwantummechanica gezien.
Maar het bekendste lid van deze groep is toch wel Fritjof Capra. Hij schreef de bestseller The Tao of Physics: An Exploration of the Parallels Between Modern Physics and Eastern Mysticism (1975). Met de Tao van de Fysica is hij de eerste om een uitgebreide en beargumenteerde parallel te trekken tussen de nieuwe fysica en de Oosterse mystiek.
Capra laat in begrijpelijke taal zien dat in de nieuwe fysica het heelal niet langer mechanistisch en gefragmenteerd, maar dynamisch en ondeelbaar is. Het universum is een geheel waar de waarnemer altijd op een fundamentele manier in betrokken is. De consequentie is een nieuwe wereldvisie. Een strikte scheiding tussen het objectieve en het subjectieve, het uiterlijk en het innerlijk is niet langer vol te houden.
Kwantummystiek
Vakgenoten vergeven Capra zijn populaire uitstapje, maar erg serieus nemen ze zijn werk niet. De Tao van de Fysica wordt echter door een groot publiek buiten de wetenschap met enthousiasme omarmd.
Sindsdien hebben velen anderen soortgelijke theorieën, waarin een verbinding wordt gelegd tussen de natuurkunde en spiritualiteit, naar voren gebracht. Denk aan Lynne McTaggart met haar boeken over Het Veld en aan Deepak Chopra met zijn publicaties over kwantumhealing en meditatie. De film What the Bleep Do We Know!? is daar ook een voorbeeld van. De visie die hier wordt verwoord, is de kwantummystiek gaan heten.
Veel new age goeroes baseren zich op deze ideeën en jongleren met kwantumfysische bevindingen dat het een lieve lust is. Beroepsfysici en andere wetenschappelijk onderlegden worden er wanhopig van. De kwantummystiek wordt als 'quantum quackery' en 'quantum flapdoodle' afgedaan.
Wetenschappelijke revoluties
Kwantumkletskoek, dat is wel erg makkelijk. Alles wat niet 'wetenschappelijk' is, is gespeculeer, ‘kwantumgekakel’ en daarmee onzin. Maar wat betekent het eigenlijk of iets wetenschappelijk is of niet? In 1962 publiceerde de Amerikaanse natuurkundige en wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn zijn The Structure of Scientific Revolutions. Het boek sloeg in als een bom.
Volgens Kuhn zijn er niet één, maar twee soorten wetenschap: normale en revolutionaire. Normale wetenschap gaat uit van een verzameling vooronderstellingen of paradigma's die door een wetenschappelijke groep wordt gedeeld en binnen die groep niet (meer) ter discussie staat. Deze paradigma's - wetten, modellen en methoden - worden tijdens de opleiding aangeleerd en vormen het onproblematische kader waarbinnen wetenschappelijke vragen snel kunnen worden opgelost. Tijdrovende discussies over de geldigheid van de paradigma’s zijn zo niet nodig.
Maar als er teveel vragen onopgelost blijven, kan een gangbaar paradigma in een crisis raken. Op dat moment komen er alternatieve paradigma's boven tafel. Blijkt op den duur een alternatief paradigma succesvoller dan een bestaand, dan betekent dat het de ondergang van een oude en de geboorte van een nieuwe wetenschappelijke school. Er vindt dan een wetenschappelijke revolutie plaats. Een voorbeeld van zo’n revolutie is de overgang van de Aristotelische naar de Newtoniaanse mechanica.
Wetenschappelijke ontwikkeling verloopt niet in een rechte lijn. Af en toe ontstaan er revolutionaire breuken. De overgang van het ene naar het andere paradigma gaat met horten en stoten, het is chaos alom. Over en weer klinken dan verwijten van kortzichtigheid en domheid.
In zo'n periode bevinden we ons nu ook. Om de ontdekkingen van de kwantumfysica begrijpelijk te maken, is een nieuw paradigma nodig. Het oude wetenschappelijk kader heeft afgedaan. Ons hele mens- en wereldbeeld moet vervangen worden. We staan op de drempel van een van de grootste paradigmawisselingen ooit. Het is logisch dat er rijkelijk met hypotheses wordt gestrooid en volop wordt gespeculeerd. Een serieuze zoektocht naar de waarheid, daar is helemaal niets mis mee.
Heel erg interessant. Dat wist ik niet. Waar kan ik hier meer over lezen?