RECENTE REACTIES
VOLG MIJ
Als je echt wilt weten hoe het komt dat onze economie stagneert en feitelijk op springen staat, moet je begrijpen hoe het geldsysteem in elkaar zit. Op het congres ‘Geld dat werkt’ werd de schrikbarende werkelijkheid getoond. Maar niet alleen dat. Hier kwamen mensen bij elkaar die weten dat het kan: een betere toekomst creëren met een ander soort geld.
Congres ‘Geld dat werkt’: parade van kunstenaars en pioniers
BLOG, 25/06/2015
Klaas van Egmond, Arjo Klamer en George van Houts
H
oe kun je een druilerige maandag in juni beter besteden dan met een grote groep gelijkgestemden na te denken over het kernprobleem van deze tijd en geïnspireerd te raken om aan oplossingen te werken? Op 22 juni jl. organiseerden United by Passion, het Sustainable Finance Lab (SFL), Social Trade Organisation (Stro), Stichting Ons Geld en de Economy Transformers in het Academiegebouw in Utrecht het congres Geld dat werkt.
Dagvoorzitter Rens van Tilburg van het SFL opende de conferentie: Af en toe kijken we verlekkerd naar Zwitserland. Daar hebben ze de WIR: een complementair geldsysteem waar wel 60.000 kleine en middelgrote bedrijven aan mee doen. Zo'n alternatieve munt zorgt voor stabiliteit in de economie en voorkomt faillissementen. Wij zouden ook zoiets moeten hebben. Vandaar deze bijeenkomst die, naast een probleemanalyse, vooral als doel heeft om mensen bij elkaar te brengen die samen ander geld in Nederland van de grond willen gaan trekken.
Heidi Leenaarts van United by Passion, Bron voor Leiders en de United Economy en de initiator en drijvende kracht achter deze dag deed de aftrap. Ze vertelde wat een schok het voor haar was toen ze erachter kwam dat het helemaal niet goed zit met ons geld.
Geld = schuld. De economie kan alleen blijven draaien als er telkens nieuwe schulden gemaakt worden. Maar onze gezamenlijke schuld groeit veel harder dan de economie. Een recept voor ellende: toenemende inkomens ongelijkheid, groeidwang die de aarde uitput en het zeepbeleffect. Dit geldsysteem werkt crises in de hand, met alle nadelige gevolgen van dien.
Pioniers
‘Een parade van pioniers en kunstenaars’, noemde Herman Wijffels, voorzitter van het SFL, het congres. De pioniers onderzoeken de geldproblemen en concretiseren alternatieve mogelijkheden. De kunstenaars zien op hun beurt ook voorbij de horizon en brengen de informatie in creatieve, verrassende, toegankelijke en aansprekende brokken bij het publiek.
Martijn Jeroen van der Linden van de Stichting Ons Geld is zo’n pionier. Aan het begin van de morgen legde hij uit hoe geld wordt gecreëerd. Het is niets meer dan een boekhoudkundige truc. Als een potentiële lener zich aandient, die kredietwaardig wordt bevonden, ontstaat moeiteloos nieuw geld: door een paar simpele drukken op de knop. Niet alleen hebben bankiers het mooiste bedrijfsmodel ter wereld, ze hebben ook nog eens 0 risico. Hun hele bankbalans is verzekerd. Wat er ook maar mis kan gaan, ze zijn Too Big to Fail: de overheid zal altijd te hulp schieten en ze weten dat.
Geld is van ons allemaal en daarom zou geldcreatie een publieke zaak moeten worden
Aan dit geldsysteem kleven niet zomaar een paar, maar wel 238 levensgrote problemen. -Misallocatie: het geld gaat daar naartoe waar het rendement het grootst is en niet naar waar het nodig is. Dus niet naar de zorg, het onderwijs, duurzaamheidsprojecten of het MKB, wel naar de vastgoed- en aandelenmarkt. -Private banken krijgen verkeerde prikkels: ze prefereren grote kredieten boven kleine, centrale besluitvorming in plaats van decentrale en er wordt zo goed als geen rekening gehouden met economische en sociale kosten.
-De geldhoeveelheid is procyclisch: in goede tijden wordt er teveel geld de samenleving in gepompt, in slechte tijden veel te weinig. -Banken krijgen impliciete en expliciete subsidies t.w.v. zo’n 700 miljard p.j.(!) De publieke en de private sector zijn verweven geraakt. In de financiële sector is ook allang geen sprake meer van een vrije markt. -Rente draagt bij aan ongelijkheid.-Er is geen monetaire verantwoordelijkheid. Men wijst telkens naar elkaar. Enz. enz. enz. Het houdt maar niet op.
Je zou er moedeloos van worden. Maar TINA ('There Is No Alternative') is onzin. Natuurlijk zijn er wel alternatieven. De stichting Ons Geld heeft ze op een rijtje gezet. Geld is van ons allemaal en daarom zou geldcreatie een publieke zaak moeten worden. Schuldenvrij, nieuw geld moet in plaats van in de financiële markten primair bij burgers en publieke diensten terecht komen. Daarnaast kunnen bottom-up initiatieven met ander geld de transitie naar een duurzamer geldsysteem versterken.
Kunstenaars
George van Houts die inmiddels behalve acteur en cabaretier ook activist is vertelde dat hij tijdens de research voor een nieuw stuk over bankschandalen volkomen onverwachts op de achtergronden van ons geldsysteem was gestuit. Eerst had hij het geprobeerd als onzin ('conspiracy') aan de kant te schuiven, maar op den duur kon hij er niet meer om heen: dit kan niet waar zijn. "Het was alsof de poorten van de hel opengingen".
"Als je ook helemaal klaar bent met de banken, draag je hemd dan voortaan uit je broek"
99,9% van de mensen weet niet hoe geld werkt. De Verleiders wilden daar met hun theaterstuk iets aan doen. Ze hebben zelfs voor De Nederlandsche Bank gespeeld. Tot hun verbijstering werden ze niet tegengesproken. "Waarom stellen jullie de burgers hiervan niet op de hoogte?" Een schouderophalen was het antwoord: “...als de mensen het zouden weten, worden ze alleen maar ongerust……”
Beter ongerust dan onwetend. Pas als we kennis van zaken hebben, kunnen we actie ondernemen. Vandaar ook het burgerinitiatief, de nette manier om de kwestie bij politiek, publiek en banken onder de aandacht te brengen. Lukt dat niet, dan gaan we naar de Zuidas. Helm en honkbalknuppel staan al klaar.
Van Houts had ook nog een mooie, nieuwe kledingcode bedacht. "Als je ook helemaal klaar bent met de hegemonie van de banken, draag je hemd dan voortaan uit je broek". Als statement, stoer en... zo herkennen we mekaar ;-)
Meer theater kwam van Dette Glashouwer. Zij maakt voorstellingen over geld. Niet het meest voor de hand liggende onderwerp, maar ze is er opmerkelijk succesvol mee. “Wat is eigenlijk jouw relatie met geld”, vroeg een vriendin haar. “Mijn relatie met geld? Ik ben vooral bang het te verliezen, net zoals ik angst heb dat mijn grote liefde mij op een dag zal verlaten”. Wat kun je doen? Omarm je angst. Kijk de gevoelens aan, onderzoek ze en druk ze aan je borst.
Met de Sardex verkoopt de videomaker weer video’s, de juwelier slijt z'n sieraden, auto’s worden gerepareerd, gebouwen opgeknapt, kleding genaaid, voorstellingen vertoond. Het is fantastisch om te zien
Toen haar angst bewaarheid werd en ze haar inkomen verloor, dompelde Glashouwer zich helemaal onder in het onderwerp en las ontelbare boeken over geld. Met dit geldsysteem gaat het nooit lukken om een duurzame wereld te creëren. Nu zet ze alles op alles om mensen de geschiedenis van geld te tonen en eveneens te laten zien welke alternatieven allemaal mogelijk zijn. In 2040 zullen we terugkijken op onze tijd en we zullen ons hoofd schudden over zoveel onbenul. Het kan anders, het kan veel beter, prettiger, gelukkiger, zorgelozer.
In het verleden zijn er vele andere soorten geld gebruikt. Een voorbeeld is de Talley Stick die rond 1100 in Engeland door de toenmalige koning in omloop was gebracht. Gewone houten stokken werden gepolijst en ingekerfd met een cijfer dat de waarde van de stok aangaf. Vervolgens werd de stok over de lengte in twee helften gespleten. De ene helft hield de koning voor zich, de andere bracht hij in roulatie. Mensen konden elkaar daarmee betalen. Het systeem werkte heel erg goed en dat blijkt ook wel uit het feit dat het 700 jaar stand hield.
Sardex geeft de gemeenschap de kans om het geld weer te laten stromen; still uit ‘To Sardinia with Love' van Dette Glashouwer
Maar ook vandaag de dag zijn er succesvolle alternatieve geldsystemen. Glashouwer is op Sardinië geweest. Daar hebben ze de Sardex. Door de schaarste aan de euro konden mensen zich helemaal geen extraatjes meer veroorloven, maar met de Sardex verkoopt de videomaker weer video’s, de juwelier slijt weer sieraden, auto’s worden gerepareerd, gebouwen opgeknapt, kleding genaaid, voorstellingen vertoond. Het is fantastisch om te zien. Kijk hier de trailer van To Sardinia with Love.
Meer pioniers
Op heel veel plaatsen wordt aan onderzoek en alternatieven gewerkt. Klaas van Egmond van het SFL bouwt met zijn team aan een model dat de dynamiek van geldcirculatie nabootst. Het is mogelijk om de geldhoeveelheid zo te monitoren dat het naadloos afgestemd is op de economische groei. Zo kun je bubbels en crises die voor zoveel ellende zorgen tot een minimum beperken.
SFL-econoom Arjo Klamer vertelde dat hij er zo moe van wordt: van het begin af aan heeft hij gewaarschuwd tegen het megalomane europroject. In plaats van alles centraal te willen regelen, moet er juist veel meer macht naar de regio. Als SP wethouder in Hilversum zet hij zich nu in voor saamhorigheid van burgers onderling. Superenthousiast is hij over de Gooise gulden. Een complementaire munt brengt cohesie en kan ervoor zorgen dat allerlei processen gaan verbeteren waar vooral ook de lagere inkomens en het MKB van kunnen profiteren.
Van bovenaf of bottum-up?
"Het is en-en, je doet het saaaamen..."
Michiel Steeman, lector Supply Chain Finance bij Windesheim doet onderzoek naar de kredietproblemen van het MKB. Het MKB staat op grote achterstand. Grote bedrijven kunnen hun productie veel goedkoper financieren doordat ze gebruik maken van ketenfinanciering. Steeman denkt dat het MKB deze succesvolle formule kan kopiëren middels 'reverse factoring'. Nu moeten MKB’ers 30 tot 60 dagen op hun geld wachten. Via reverse factoring kun je een factuur al na 5 dagen liquide maken zodat de cashpositie van de leverancier fors wordt verbeterd.
Henk van Arkel van Stro sluit hierop aan. De macht van grote bedrijven kan gebroken worden door nieuwe software die de koopkracht van gemeentes effectiever maakt en MKB’ers aan nieuw krediet helpt. Stro ontwerpt software voor complementaire geldsystemen en heeft al veel ervaring met de implementatie en ontwikkeling daarvan. O.a. de Sardex in Sardinië en de Bristol Pound in Bristol werken via deze technologie. Stro ziet nu mogelijkheden om @nder geld via een zogenaamd ‘nationaal circuit’ versneld in Nederland te voeren. Hun gelijknamige boek is zo populair dat de eerste druk al volledig is uitverkocht.
Individuen en communities kunnen zich aanmelden om deel te nemen aan het circuit. Onderling kunnen ze hun eigen regels afspreken, maar het is ook altijd mogelijk om te handelen via het veel grotere landelijke netwerk. Daardoor hoeft niemand met een overschot aan verdiend alternatief geld te blijven zitten, de bestedingsmogelijkheden worden flink verruimd. Anderzijds kan het noodlijdende MKB door het netwerk aan substantiële rentevrije kredieten komen.
Ingrid Schröder en Harry Heijblok
Meer kunstenaars
Ingrid Schröder en Harry Heijblok zorgden voor inspiratietheater en interactie. Ze waren er de hele dag bij en hadden met de congresgangers gepraat. Het duo vroeg ook om concrete input uit de zaal. En vervolgens, in een mum van tijd zongen ze daar een prachtig lied over: Hoe ga je de mega-geldproblemen oplossen? Doe je dat ‘op hoog niveau’ door het bij de politiek aan de kaak te stellen of zet je beter druk van onderaf? Het is beide, het is “en-en”. Hoe doe je dat? Door niet langer in de concurrentieval te trappen, maar door elkaar op te zoeken en door samen te werken. Je doet het “saaaamen”.
Het publiek mocht de muzieksoorten kiezen. Moeiteloos werd gewisseld van rock-'n-roll, naar reggae, naar hiphop of blues. Heidi werd toegezongen en bedankt voor haar inzet via een prachtige aria in operastijl.
Nog meer pioniers
Heidi Leenaarts is ook met recht een pionier te noemen. Onvermoeibaar zet zij zich in voor haar droom: een nieuw soort geld waarmee we de ontelbare problemen in onze samenleving kunnen overwinnen. Ze is al heel erg ver met haar platform, de community United Economy. Meer dan 100 kleine en middelgrote bedrijven en zzp’ers hebben al interesse getoond en tientallen bedrijven hebben zich al aangemeld om deel te nemen. Waaronder koffiebranderij Peeze, het recyclebaar denim spijkerbroekenmerk MudJeans, verbinder voor duurzaamheid Nudge, Moonen packaging, ondernemers voor een duurzame economie De Groene Zaak en Gulpener bierbrouwerij.
Heidi Leenaarts
De United Economy is onderdeel van het nationaal circuit van Stro, maar het heeft een geheel eigen karakter. De waarde van de United is gedekt door goederen en diensten van alle deelnemers gezamenlijk.
"Als het netwerk al in koffie en bier kan voorzien, moet het goedkomen toch?"
De essentie van de United Economy bestaat eruit dat de deelnemers elkaar onderling krediet verstrekken, zonder rente en los van de dynamiek van de geldmarkten. Je bespaart dus euro’s, doordat je in natura ‘betaalt’. Het grote voordeel van zaken doen in de United Economy is dat de deelnemers elkaar in economische zin versterken. Terwijl euro’s snel verdwijnen naar de speculatieve markten, blijven Uniteds circuleren in de reële economie.
Ook maatschappelijke instellingen kunnen meedoen. De United Economy biedt alle deelnemers toegang tot een innovatief en waardegedreven netwerk van bedrijven. Meer uitleg hierover vind je op www.unitedeconomy.nl. Het ziet er veelbelovend uit. "Als het netwerk al in koffie en bier kan voorzien, moet het goedkomen toch?" :-)
Wij zijn aan zet
“We leven nu op een manier die niet compatibel is met de draagkracht van de aarde”, sloot Herman Wijffels de dag af. We hebben al onze besliskracht gedelegeerd aan grote instituties, maar ze maken er een potje van. Pioniers en kunstenaars, de zogenaamde ‘cultural creatives’ staan nu als eerste op: "wij willen niet meer leven ten koste van de aarde en onze medemens".
Een congres als dit verbindt de voorlopers. Steeds meer mensen kunnen en zullen zich aansluiten. De vastgelopen instituties zullen vanzelf volgen als wij een verandering op gang gaan brengen. We bevinden ons op een kritiek moment in de geschiedenis, maar de noodzakelijke transitie zal niet van boven komen. Wij als burgers zijn nu zelf aan zet.
Aan de pioniers en kunstenaars van 'Geld dat werkt' zal het niet liggen. Red de samenleving, red de aarde, steun de voorlopers en sluit je aan.
Schrijf een reactie

Je mailadres blijft geheim
Je naam en mailadres zijn verplicht
Publiceer

  1. Jan Ruijgrok  14 juli

    Mooi initiatief, maar werkt het ook voor mensen onderaan de maatschappelijke ladder, zo’n conferentie is voor mij in ieder geval een te hoge financiele ladder, toch een hoog “preken voor eigen parochie” gehalte…

  2. Heidi Leenaarts  12 juli

    Aan J. van der Harst. Ik wil graag op je vraag proberen te reageren (Mia wees me op jouw vraag). Het eerste en eerlijkste antwoord is: echt weten doe ik het niet. Maar door nu een aantal jaren met dit thema bezig te zijn, heb ik wel wat ervaring opgedaan hoe dit onderwerp ontvangen wordt. En die ervaring is vooral dat het tijd kost. Mensen hebben vaak echt geen idee dat we óók naar het geldsysteem zelf moeten kijken en niet alleen maar naar graaigedrag en andere oorzaken (die er ook zijn). Zelfs op het ministerie van Financien en in de politiek is vaak de kennis er werkelijk niet of slechts heel beperkt. En er zijn ook ingewikkelde verwevenheden met het proberen het huidige systeem niet om te laten vallen. Macht en belangen spelen vermoedelijk ook een rol. Herman Wijffels, het SFL, Ons Geld en anderen zetten zich er voor in die bewustwording (ook op die plekken) op gang te brengen, maar het gaat stapje voor stapje. Maar de laatste tijd heb ik wel het idee dat het in een versnelling komt. Dit is mijn antwoord, voor zover ik het weet…

  3. maaike wijnberg  10 juli

    Ik was bij een lezing over de blije B. Een initiatief om vanuit dezelfde analyse een ander soort bank op te zetten. Toch werd het me niet echt duidelijk of en hoe dit kan gaan werken. Heeft iemand hier ervaring mee? Maaike wijnberg

  4. Ir. J. van der Harst. n.i.  4 juli

    Het ziet er zo veelbelovend uit. Waarom reageert de politiek en met name het ministerie van Financiën er, voorzover ik weet, niet op? Misschien bij de VVD begrijpelijk, maar bij de PvdA? Heeft heer Wijffels in dat circuit geen invloed? Graag t.z.t. een antwoord.

  5. henk van arkel  28 juni

    Erik Jan, heb je jezelf al opgegeven bij het netwerk van samenwerkende @lternatieven: Social Trade Circuit Nederland? http://www.circuitnederland.nl

  6. Erik-jan  27 juni

    als bezoeker van conferenties stap ik vaak met zo’n opgewekt gevoel de deur uit, maar ik merk dat de positieve energie zelden omgezet wordt door daden, niet in de laatste plaats door mezelf. Hoe gaan we ervoor zorgen dat we het momentum dat nu ontstaat aangrijpen voordat het verwatert? wat kunnen we nu al doen? hoe gaan deze partijen samenwerken? wat is de volgende stap?

  7. Bert Crooy  27 juni

    Een goed en goed tevolgen verslag. Zou het dan toch nog goed komen?

  8. lisa  27 juni

    Van dit verslag wordt toch wel heel erg blij. .

  9. Frank van West  26 juni

    Ik heb dit verslag met veel plezier gelezen; makkelijk leesbaar, licht verteerbaar en inspirerend. Leuk om deze mooie dag zo nog eens na te beleven en … zegt het voort!

  10. Anton Krikke  26 juni

    Hoi Mia, Wat een prachtig en helder verslag van de inspirerende dag.

  11. Anne Stijkel  26 juni

    Dank je, Mia!
    Ik zat die dag bij Center for Human Emergence: workshop geven over (boek) Nieuwe Business Modellen, toegepast hun op hun eigen activiteiten. Bracht veel bewustwording op gang.
    Veel parallelle ontwikkelingen zo! Geeft hoop, zeker na het winnen van de @URGENDA klimaatzaak. Nu er echt SAMEN er tegen aan….

  12. Conny Bergé  26 juni

    Dank je, Mia. Ik zat die dag met Qoin bij BiZa. Ook mooi. Allemaal stapjes. Ik probeer o.a. de geld- en onderwijsbewegingen te verbinden. United :).

VOLG MIJ
ZOEKEN