De kranten schrijven dat het einde van de crisis in zicht is. De economie groeit weer en deze trend zet door. Binnenkort zal het met ons allemaal beter gaan. Dit is de mythe van de onzichtbare hand, die ons telkens wordt voorgehouden: de winst wordt op raadselachtige wijze herverdeeld. Maar het zijn vooral de grote bedrijven en hun aandeelhouders die profiteren. De gewone man ziet er niets van terug.
Eerlijk delen
D
e metafoor van de onzichtbare hand van de grondlegger van de economische wetenschap Adam Smith (1723-1790), is algemeen bekend. Zeg ‘Adam Smith’ en je denkt direct aan de onzichtbare hand. Toch komt dit beeld maar drie keer in een korte passage voor in zijn werk. Op één van deze plaatsen schrijft hij dat de rijken weliswaar alleen hun eigen voordeel op het oog hebben, maar dat de opbrengst van hun voorspoed wordt gedeeld met de armen.
De rijken worden geleid door een onzichtbare hand. Deze onzichtbare hand brengt een verdeling van de rijkdom van de aarde in bijna gelijke porties voor al haar bewoners tot stand. Zonder erop uit te zijn dienen de rijken het belang van de samenleving.
[The rich] consume little more than the poor, and in spite of their natural selfishness and rapacity…they divide with the poor the produce of all their improvements. They are led by an invisible hand to make nearly the same distribution of the necessaries of life, which would have been made, had the earth been divided into equal portions among all its inhabitants, and thus without intending it, without knowing it, advance the interest of the society, and afford means to the multiplication of the species.
Adam Smith, The Theory Of Moral Sentiments (1759), Part IV, Chapter I, pp.184-5, para. 10, Adam Smith Institute
Zie voor de vertaling van deze passage ook Paul Tempelier, Kant misverstaan, kritiek op Kant 16/03/12
Zie voor de vertaling van deze passage ook Paul Tempelier, Kant misverstaan, kritiek op Kant 16/03/12
De metafoor van de onzichtbare hand is gretig omarmd door de kapitalistische klasse en haar theoretici de economen. Het is een prachtig beeld: een natuurlijke wetmatige relatie tussen zelfzucht en profijt voor de samenleving. Het eigenbelang van de rijken maakt de taart groter, waarvan uiteindelijk iedereen een stukje krijgt.
Maar de stelling van Adam Smith laat veel vragen onbeantwoord. Hoe werkt de onzichtbare hand precies? Adam Smith maakt zich er nogal makkelijk vanaf. Het lijkt of een god op de achtergrond aanwezig is, die de rijkdom herverdeelt. Dat is handig, want dan hoeven wij ons er niet druk over te maken. Adam Smith spreekt van bijna gelijke porties voor iedereen. Is hij een voorstander van een gelijke inkomensverdeling en denkt hij werkelijk dat dit via winstbejag op een vrije markt gerealiseerd kan worden?
De discussie over de woorden van Adam Smith wordt nog altijd gevoerd. De belangrijkste vragen zijn: wordt zijn stelling over de onzichtbare hand niet uit de context gelicht? Beschreef hij niet allerlei voorwaarden aan de vrije markt waaraan meestal niet wordt voldaan? Vooronderstelde hij niet een moraal en een individuele verantwoordelijkheid? Zie voor de vraag over de inkomensgelijkheid: NIIMURA Satoshi, Adam Smith's Four Views on Economic Equality and Inequality. De auteur komt tot de conclusie dat Adam Smith geloofde dat in een verder gevorderde vrije markt economie (onder voorwaarden) gelijkheid van inkomen zal worden bereikt.
Feit is dat het beeld is blijven hangen: laat de kapitalist met rust. Leg hem geen hoge belastingen op, reguleer zijn ondernemerschap zo min mogelijk, bemoei je niet met de arbeidsvoorwaarden, want hij maakt de koek groter, waarvan we uiteindelijk allemaal een portie krijgen. Misschien is het stukje niet voor iedereen precies even groot, maar het is in ieder geval wel behoorlijk. Iedereen deelt mee in de welvaart. Economen beroepen zich nog steeds op de onverbrekelijke samenhang tussen eigenbelang en algemeen belang.
Eind 2013 schreef oud CPB-directeur Coen Teulings bijvoorbeeld een column in de NRC waarin hij, in navolging van Adam Smit, betoogt dat naarmate mensen meer geprikkeld worden om geld te verdienen er vanzelf meer welvaart voor iedereen volgt.
Coen Teulings, Het verkeerde compromis, NRC 30/10/13
Zie voor een weerwoord het artikel van Wijnand Duyvendak, Hebzucht moet je temmen, niet najagen, Trouw 04/11/13
Zie voor een weerwoord het artikel van Wijnand Duyvendak, Hebzucht moet je temmen, niet najagen, Trouw 04/11/13
Dat het najagen van eigenbelang automatisch ook het algemeen belang dient, is de grondslag van het kapitalisme geworden. Is het waar dat we door dit economische systeem allemaal een fair aandeel in de rijkdom van deze wereld krijgen?
Alarm
Wereldwijd leven 1,2 miljard mensen in absolute armoede, vooral in de derde wereldlanden. Maar ook in de westerse wereld kunnen steeds meer mensen niet meer rondkomen. Adam Smith deed zijn belofte over welvaart voor iedereen 250 jaar geleden. In de ontwikkelingslanden is er nog weinig van terecht gekomen en in onze landen loopt de welvaart terug.
De werkloosheid in ons land is lange tijd niet zo hoog geweest: 8,6 % van de beroepsbevolking heeft geen baan. Voor heel Europa gelden nog hogere werkloosheidscijfers. Het aantal werklozen in Nederland is ruim 6 x zo hoog als het aantal openstaande vacatures. De arbeidsmarkt wordt geflexibiliseerd, zodat de werkzekerheid afneemt. Vaste contracten worden een zeldzaamheid. Steeds vaker worden er nuluren- en andere kruimelcontracten aangeboden.
Ondertussen stagneren de lonen. Volgens het CBS en het SCP is de armoede in Nederland in 2012, net als in 2011, sterk toegenomen. Steeds meer mensen, ook werkenden, komen onder de armoedegrens terecht. Veel MKB-bedrijven gaan failliet, omdat consumenten minder te besteden hebben of omdat ze geen krediet meer kunnen krijgen. De hypotheekschulden van de huizenbezitters zijn extreem hoog, maar de waarde van hun onderpand is gedaald. De crisis schijnt bijna voorbij te zijn, maar de gemiddelde Nederlander merkt er niets van.
Parasieten
Maar niet met iedereen gaat het slecht. In 2012 waren de winsten en omzetten van de meeste grote bedrijven alweer op peil. De beloning van 21 topbestuurders van de grootste bedrijven in Nederland steeg alleen al in 2010 met 16% t.o.v. 2009 naar gemiddeld 3,1 miljoen euro, blijkt uit onderzoek van De Volkskrant van 1 april 2011.
De aandelenbeurzen staan hoger dan in jaren het geval is geweest. De grote banken die aan het begin van de crisis gered zijn door de overheden, maken nu alweer forse winsten en de bonussen worden uitgekeerd als vanouds. Het vermogen van de top 1% stijgt gestaag.
Wilco Dekker, AEX-bedrijven floreren ondanks crisis, De Volkskrant 3/3/12
Will Tinnemans, Voor jou 10 anderen, p. 37 verwijst naar Xander van Uffelen, Topsalarissen weer op niveau van voor crisis, De Volkskrant 01/04/11
Will Tinnemans, Voor jou 10 anderen, p. 37 verwijst naar Xander van Uffelen, Topsalarissen weer op niveau van voor crisis, De Volkskrant 01/04/11
Economen beweren dat het economisch goed gaat als het BBP stijgt. Maar economische groei zegt helemaal niets over de verdeling. Als er aan de ene kant zoveel afvallers zijn en aan de andere kant ontzettend veel geld wordt verdiend, kun je niet stellen dat de economie optimaal functioneert.
De Franse econoom F. Quesnay (1694-1774) vergelijkt het economisch proces met de bloedsomloop in het menselijk lichaam. Wat bloed is in het lichaam, zou geld moeten zijn in de economie. Geld moet vrij rond kunnen stromen om de economische organen –de deelnemers aan de economie- optimaal te laten functioneren zodat het economisch lichaam in evenwicht is en gezond blijft.
De top 1% investeert zijn geld nauwelijks meer in de gewone, reële economie.
Een enorm vermogen blijft bovenin de pyramide hangen omdat er met financiële producten meer rendement te behalen valt. De geldstromen naar beneden stagneren. MKB-bedrijven, kleine zelfstandigen en particulieren hebben te weinig geld om de reële economie draaiende te houden, met faillissementen, werkloosheid en armoede als gevolg.
Jesse Frederik, Hoe we door niet te investeren de toekomst verliezen, Follow The Money 12/09/13
Ondertussen blijft er wel geld en waarde stromen van de gewone, reële economie naar de top 1%. Karl Marx heeft al vroeg in de 19e eeuw uitbuiting onder de aandacht gebracht. Werknemers produceren meer dan ze aan loon ontvangen. Deze meerwaarde gaat naar de top en de aandeelhouders van de grote bedrijven. Uitbuiting is vandaag de dag duidelijk zichtbaar bij miljardenbedrijven als Apple die hun producten, waar ze veel winst op maken, voor een hongerloon laten produceren. Maar ook bijvoorbeeld bij hamburgerketens waar werknemers niet meer rond kunnen komen, terwijl hun baas miljoenen verdient. De uitbuiting is de eerste en meest in het oog springende methode om waarde uit de reële economie te onttrekken, maar het kan ook minder opvallend.
Als we bij een bank een lening hebben, kan het bedrag dat we aan rente moeten betalen, fors oplopen.
Maar ook als we geen lening hebben, betalen we veel rente. In alle producten die we kopen zit een stuk rente dat uiteindelijk naar de banken gaat. Minimaal 30% van ons inkomen zijn we eraan kwijt.
Leveranciers en winkeliers hebben meestal een lening. De rente die ze daarover moeten betalen, berekenen ze door aan de klanten. Daardoor zijn onze dagelijkse boodschappen veel duurder dan noodzakelijk is. De regels van ons geldstelsel zorgen ervoor dat continu ontzettend veel geld naar de top 1% stroomt.
In geval van een aflossingsvrije hypotheek van 250.000 euro tegen 5% rente, die na 30 jaar wordt afgelost, wordt in totaal 375.000 euro aan rente betaald. Het huis wordt 2,5 keer betaald.
Margrit Kennedy, Interest and Inflation Free Money (1995), p. 8,9, De PDF van haar boek is gratis te downloaden van haar website
Helmut Creutz, The Money Syndrome (2008), p. 13-4, In Anthony Migchels, Open brief aan het Parlement met betrekking tot Rente en Bankieren Earth Matters 21/04/14 staat een link naar een gedeelte van het boek van Creutz (zie bron 3 onderaan)
Anthony Migchels, De Verborgen Slavernij van Rente, Zaplog 16/10/10
Helmut Creutz, The Money Syndrome (2008), p. 13-4, In Anthony Migchels, Open brief aan het Parlement met betrekking tot Rente en Bankieren Earth Matters 21/04/14 staat een link naar een gedeelte van het boek van Creutz (zie bron 3 onderaan) Anthony Migchels, De Verborgen Slavernij van Rente, Zaplog 16/10/10 Het derde mechanisme is de onteigening, die ook door Marx beschreven is. Hij zag onteigening als de voorwaarde voor het ontstaan van het kapitalisme. Fabrikanten hadden arbeiders nodig, maar er waren helemaal geen vrijwilligers te vinden. Mensen werden –vaak met geweld- van hun lapje grond verdreven, zodat ze niet langer zelfvoorzienend konden zijn. Toen moesten ze wel loonarbeid gaan verrichten. Het mechanisme van onteigening is niet alleen iets van de beginperiode van het kapitalisme. Onteigening wordt nog steeds toegepast. Het kapitalisme kan niet bestaan zonder dit wapen.
Een hedendaagse vorm van onteigening is ‘landgrab’ wat in veel ontwikkelingslanden voorkomt. Grote multinationale bedrijven verkrijgen voor weinig geld grond, ten koste van de lokale bevolking, die daar soms al eeuwenlang woont. Grondstoffenwinning valt ook onder dit mechanisme. Olie-, gas- of mijnbedrijven gaan er met de winst vandoor, terwijl ze vaak een ravage achterlaten. Denk bijvoorbeeld aan de gaswinning in Groningen, die schade aan huizen veroorzaakt of de oliewinning van Shell in Nigeria, die het viswater compleet heeft bedorven. Onteigening is eigenlijk gewoon diefstal.
In mijn artikel Verrijking door onteigening: gelegaliseerde diefstal staan nog veel meer voorbeelden van hedendaagse onteigening.
De reële economie wordt leeggezogen door de aandeelhouders van grote bedrijven en een financiële sector, die geen maat kent. Een parasitaire bedrijfstak pakt voor zichzelf het grootste stuk van de taart. Van een verdeling in bijna gelijke porties, zoals Adam Smith voor ogen had, komt niets terecht. De herverdeling, waar hij over sprak, gaat precies de andere kant op. De onzichtbare hand distribueert niet van rijk naar arm, maar van arm naar rijk.
Breincontrole
Is het niet vreemd dat de parasitaire sector vrijwel ongemerkt en ongehinderd zijn gang kan gaan? Een kleine groep mensen verrijkt zich ten koste van het grootste deel van de bevolking. Crises, werkloosheid en armoede zijn het gevolg. Waarom doen wij onze mond niet open? Wij zijn met veel meer. In een democratisch bestel geldt de meerderheid van stemmen. Helaas werkt onze democratie niet goed. Door gelobby hebben grote bedrijven een buitenproportionele macht gekregen. Maar het probleem zit dieper.
Het lijkt wel alsof de parasitaire sector grip heeft op ons denken. Niet alleen laten we hen begaan, we stemmen er soms zelfs mee in.
De laatste 30 à 40 jaar is het neoliberalisme ontzettend populair geworden. Deze ideologie hamert erop dat de vrije markt de beste oplossing is voor alle problemen. Iedereen jaagt zijn eigen belang na. Alleen zo kan de economie optimaal functioneren en daar worden we allemaal beter van. We hebben ons het verhaal van Adam Smith laten aanpraten. Het verhaal van de onzichtbare hand, die herverdeelt van rijk naar arm, hebben we in onze hoofden laten prenten.
Maar de feiten zeggen iets heel anders. De verarming wordt steeds zichtbaarder, de inkomens- en vermogensverschillen nemen toe. Wij denken ondertussen nog steeds dat door het eigenbelang van de rijken uiteindelijk welvaart voor iedereen zal ontstaan.
Een groot deel van de 20e eeuw waren we inderdaad behoorlijk welvarend. Maar dit kwam niet omdat de rijken hun winsten spontaan deelden met de armen. De herverdeling kwam tot stand door een verzorgingsstaat die de mensen die buiten de boot vielen opving. De verzorgingsstaat werd bekostigd door een progressief belastingstelsel.
De verzorgingsstaat wordt afgebroken. Het progressieve belastingstelsel wordt afgeschaft. De solidariteit wordt ondermijnd. Margareth Thatcher, een politica die volledig door het neoliberalisme gegrepen was, heeft gezegd: “There is no such thing as society”. Waarmee ze aangaf dat mensen hun privéproblemen niet konden afwentelen op de gemeenschap.
Zo maakte zij, evenals vele andere politici en opiniemakers uit die tijd, de geesten rijp voor deze nieuwe ideologie: niet alleen solidariteit, maar zelfs de samenleving is iets van het verleden. De verantwoordelijkheid wordt bij het individu gelegd. Iedereen moet voor zichzelf zorgen.
Peter de Waard, Postuum Margaret Thatcher: gehate, compromisloze, trotse IJzeren Dame, De Volkskrant 08/04/13
Een voorbeeld hiervan is werkloosheid. Zo’n 30 jaar geleden zagen we dit als een maatschappelijk probleem: er zijn niet genoeg banen voor iedereen en daarom hebben mensen die werkloos zijn recht op een uitkering. Vandaag de dag is werkloosheid een individuele zaak geworden. Als je werkloos bent, heb je niet genoeg je best gedaan. Je hebt niet de juiste opleiding gevolgd, je netwerkt niet voldoende, je bent niet positief en niet flexibel genoeg. Als je werkloos bent, moet je wel iets verkeerd doen.
We gaan ermee akkoord dat de uitkeringen voor werkloosheid worden beperkt en dat we, als we een uitkering hebben, iets terug moeten doen in de vorm van een ‘tegenprestatie’. We protesteren niet als ondertussen het sociale vangnet wordt afgebroken en de lonen omlaag gaan. De top 1% wrijft zich in de handen –zulk goedkoop personeel hebben ze nog nooit gehad- en wij zeggen ja en amen.
Een ander voorbeeld. Ons wordt verteld dat we in deze crisis zitten doordat het overheidstekort en de staatsschuld te hoog zijn. Dit zou weer komen omdat de gezondheidszorg en de ouderenzorg te duur geworden zijn en de verzorgingsstaat te ver is doorgeschoten. We keuren de forse bezuinigingen die worden doorgevoerd goed.
Zijn we vergeten dat de oorzaak van de crisis bij de financiële instellingen ligt? De staatsschuld is zover opgelopen omdat we banken en zelfs hele landen moesten redden.
Het geld wat daarvoor nodig was, werd in een mum van tijd uit de hoge hoed getoverd, maar geld voor ouderenzorg en een fatsoenlijk bestaansminimum is er niet meer? Wie wordt hier voor de gek gehouden?
Paul Verhaeghe, Nieuwe beroepsziektes en (gebrek aan) solidariteit, De Wereld Morgen 04/11/13
Lees ook het boek van Paul Verhaeghe, Identiteit (2012) om te zien hoe onze maatschappij is doordrenkt van het neoliberale denken.
Lees ook het boek van Paul Verhaeghe, Identiteit (2012) om te zien hoe onze maatschappij is doordrenkt van het neoliberale denken.We hebben veel te weinig vat op ons eigen denken: de reclame en marketing van de parasitaire sector gaan erin als koek. Hun propagandapraatjes nemen we zonder morren over. Door deze breincontrole kan de parasitaire sector onze economie bijna ongemerkt en ongehinderd alsmaar verder ondermijnen. Het wordt tijd dat we weer baas over ons eigen brein worden en zelf de feiten gaan onderzoeken.
Remedie
Als tot ons doordringt dat de 1% zich ten koste van ons verrijkt, kunnen we ons moedeloos gaan voelen. Veel mensen worden liever niet met deze kennis geconfronteerd, omdat 'er toch niks aan te doen is'. Anderen worden boos en willen juist de barricaden op.
In 2011 ontstond in de VS opeens de Occupy beweging. Occupy protesteert tegen de waardeonttrekking door de parasitaire sector: tegen uitbuiting, tegen onteigening en tegen de oneerlijkheid die ingebakken zit in ons geldstelsel. In een mum van tijd verspreidde het protest zich over honderden steden in de VS en de rest van de wereld.
Het eerst wat aan dit soort bewegingen wordt gevraagd is vaak: hebben jullie wel een alternatief? Deze vraag is gemakkelijker gesteld dan beantwoord. Een andere economie schudt je niet 1,2,3 uit je mouw.
Maar we hoeven niet te wanhopen. Op verschillende plaatsen wordt al aan een nieuwe economie gewerkt. Onder het kopje REMEDIE worden bestaande initiatieven in kaart gebracht.
De Amerikaanse econoom Richard Wolff wil het hiërarchisch bestuursmodel van bedrijven omgooien. Hij laat zien dat een werknemersdemocratie mogelijk is, waarin werknemers samen de baas zijn in hun eigen bedrijf. Zo’n verandering van bedrijfsstructuur is een belangrijke stap in het overwinnen van het kapitalisme. In een regulier bedrijf is de leiding er vooral op uit om zoveel mogelijk winst te maken. Natuurlijk is voor een werknemersbestuur een zekere winst ook belangrijk, want het voortbestaan van het bedrijf moet verzekerd zijn. Maar de werknemersbelangen zullen nooit ondergeschikt gemaakt worden aan hoge winstcijfers. Daarom zal een werknemersbestuur andere beslissingen nemen dan een regulier bedrijfsbestuur.
Een werknemersbestuur zal nooit toestaan dat werknemers elkaar uitbuiten. Ze zal niet meedoen aan de 'race to the bottom' en haar productie naar lage lonenlanden verplaatsen. Een werknemersbestuur zal niet willen dat het milieu rondom het bedrijf vervuild raakt, omdat werknemers en hun familie daar zelf wonen. De salarisverschillen zullen nooit zo extreem groot worden als in een regulier bedrijf en iedereen zal een stukje van de winst krijgen.
Op verschillende plaatsen wordt al met deze coöperatieve bedrijfsvoering gewerkt en vaak met veel succes. In het artikel Democratie op de werkplek, geen directeur meer nodig komen er een aantal aan bod.
Richard Wolff heeft er op zijn website nog veel meer verzameld.
Welvaart voor Iedereen, Remedie, Arbeidersdemocratie
Richard Wolff, Democracy at Work
Een werknemersdemocratie biedt een tegenwicht tegen uitbuiting, maar hoe kunnen we de nadelen van ons geldstelsel vermijden? Als we boodschappen willen doen, moeten we de Euro wel gebruiken. We verdienen ons geld in Euro. Een huis huren of kopen kan alleen met de Euro. Tijdens elke transactie stroomt geld in de vorm van rente naar de top 1%.
Banken creëren geld uit het niets. Banken lenen geld uit dat ze niet hebben. Over zo’n lening wordt veel rente gerekend. Voor een hypotheek van 2 ton, betaal je zo’n 3 ton aan rente.
Dit is niet meer redelijk of billijk te noemen. Door de crisis en de waardedaling in de huizenmarkt raken sommige mensen hun huis kwijt en blijven met een hoge restschuld zitten. Van de huizenbubble hebben de banken flink geprofiteerd. Nu de bubble leegloopt, komen de verliezen eenzijdig bij de burgers terecht.
Op veel plaatsen worden momenteel rechtzaken tegen banken gevoerd om deze praktijken aan de kaak te stellen.
In geval van een aflossingsvrije hypotheek van 200.000 euro tegen 5% rente, die na 30 jaar wordt afgelost, wordt in totaal 300.000 euro aan rente betaald. Het huis wordt 2,5 keer betaald.
De verliezen die banken op hun hypotheekportefeuille moeten nemen zijn nog altijd miniem. De Telegraaf, 08/04/14 DNB: spreiding risico's bij banken verminderd
In de VS is er wel een programma om hypotheeklasten voor huiseigenaren te verlagen. In Nederland komt dit niet van de grond. Jan-Hein Strop, Waar blijft het nationale schuldakkoord? FTM 05/04/13
In de VS is er wel een programma om hypotheeklasten voor huiseigenaren te verlagen. In Nederland komt dit niet van de grond. Jan-Hein Strop, Waar blijft het nationale schuldakkoord? FTM 05/04/13 Een voorbeeld in eigen land is het werk van Mr. S.P.X. Hulleman met Stop de Restschuld
Zie ook Fleur Launspach, Knokken tegen de banken, FTM 05/04/14
Hypotheekdrama voert ook een juridische strijd tegen de banken
Ook Michael Tellinger voert een rechtzaak tegen de banken
Zie ook Fleur Launspach, Knokken tegen de banken, FTM 05/04/14 Hypotheekdrama voert ook een juridische strijd tegen de banken Ook Michael Tellinger voert een rechtzaak tegen de banken De geldcreatie en gelduitgifte zouden onder publieke, democratische controle moeten komen. Ook zou de rente afgeschaft moeten worden. Rente is er tenslotte de oorzaak van dat we een groot deel van ons leven moeten sloven om de rentelasten van onze hypotheek en andere leningen op te hoesten. En door rente zijn onze boodschappen veel duurder dan nodig is. We hebben een monetaire hervorming nodig.
Anthony Migchels, oprichter van de Gelre, legt uit waarom monetaire hervorming nodig is: Anthony Migchels Monetair Hervormer 14/04/14
Kijk ook op de website van Anthony Migchels realcurrencies.wordpress.com voor veel informatie over monetaire hervorming
Kijk ook op de website van Anthony Migchels realcurrencies.wordpress.com voor veel informatie over monetaire hervorming Maar ondertussen hoeven we niet stil te zitten. Op verschillende plaatsen worden complementaire munten ingevoerd om het monopolie van de bankensector te doorbreken. Een complementair geldstelsel heeft de nadelen van de Euro niet, omdat heel andere regels gelden. Het geld stroomt niet naar de kapitaalbezitters, maar het circuleert binnen de gemeenschap van gebruikers. Van een complementair geldstelsel profiteert iedereen en niet alleen een kleine elite. We zijn niet afhankelijk van de bank. We kunnen een eigen munt gebruiken en die democratisch beheren.
Een voorbeeld van zo’n complementaire munt is de Gelre. De Gelre is regionaal geld voor de provincie Gelderland. De Gelre geeft ondernemers in het midden- en kleinbedrijf de mogelijkheid om aan rentevrij krediet te komen. Particulieren kunnen ermee betalen. Dit is aantrekkelijk want 1 Gelre is 1 Euro waard in de winkel, terwijl die maar 0,95 Euro kost om aan te schaffen. Zo krijgt de regionale economie een impuls.
Website van de Gelre
Ook in andere delen van ons land wordt dit type geld gebruikt. Door met één van deze complementaire geldsystemen mee te doen, ben je onafhankelijker van het reguliere parasitaire geldstelsel.
Je kunt de Euro ook zoveel mogelijk omzeilen door er minder gebruik van te maken en het winstmodel te laten varen. Geen auto kopen, maar er één delen met de buurt. In de deeleconomie is het mogelijk om via internetplatforms allerlei spullen gezamenlijk te gebruiken.
Open source software zoals bijvoorbeeld Linux werkt volgens ditzelfde principe. Linux wordt door de gebruikers samen geprogrammeerd en beheerd en is vrij toegankelijk. Dit ontwikkelmodel wordt ook wel P2P (peer-to-peer) genoemd: de deelnemers zijn elkaars gelijken en werken direct met elkaar samen zonder tussenkomst van een centrale instantie. Vele mensen dragen op vrijwillige basis een steentje bij en uiteindelijk ontstaat een waardevol product dat voor iedereen beschikbaar is.
Deeleconomie, Niet delen, … da’s pas armoede
Platform voor de Nederlandse deeleconomie
Platform voor de Nederlandse deeleconomie Nederlandstalige blog van de P2P Foundation
Onderzoeker en schrijver Michael Tellinger uit Zuid-Afrika denkt dat het mogelijk is het P2P- of open source concept toe te passen op de hele economie. Zijn visie heeft hij in detail uitgewerkt in zijn boek Ubuntu Contributionism (2013).
Het is zijn stellige overtuiging dat geld op termijn afgeschaft kan worden.
In het Ubuntu Contributionisme levert iedereen een bijdrage voor het algemeen belang. Daar wordt je niet armer van, maar juist rijker. Je hebt meer dan je anders gehad zou hebben omdat je ook direct profiteert van de inzet van anderen. Geen autoriteit komt tussenbeide om de meerwaarde naar zich toe te trekken. Alle waarde die gecreëerd wordt blijft binnen de gemeenschap.
Voor slechts 10 dollar kun je het ebook Ubuntu Contributionism (2013) van Michael Tellinger via zijn eigen website aanschaffen.
Bij het bestuderen van oude beschavingen ontdekte hij dat de mensheid duizenden jaren zonder geld heeft geleefd. Door de introductie van geld zijn de problemen zoals we die nu kennen – extreme inkomensverschillen, armoede, werkloosheid, milieuvervuiling - pas ontstaan. We hebben helemaal geen geld nodig, geld werkt averechts.
Sommige mensen denken dat dit scenario betekent dat we teruggaan naar de Middeleeuwen zonder beschikking over technologie. Het tegenovergestelde is waar. Omdat geld geen obstakel meer is en alle informatie vrij beschikbaar is, zullen we er juist op vooruit gaan, ook in technisch opzicht.
Wat al deze initiatieven gemeen hebben, is dat ze niet hiërarchisch georganiseerd zijn. Wat waardevol is -de onderneming, het complementaire geld, de software- wordt democratisch beheerd en samen gedeeld. Zo winnen we ook onze vrijheid terug. Door een samenwerkingseconomie komen we dichter bij een wereld met WELVAART VOOR IEDEREEN.
Schrijf een reactie
-
Studio zelfvoorziening 22 september
Eventueel nog bij ‘Marx’ :
Over Marx, marxisme, bloemlezing, 1.
http://www.zelfvoorziening.nl/nieuwsbrief_34.html#oveQua Geld:
Van iedere geldelijke transactie ontvangt elke
burger, en door deze de staat
een variabele fractie.
Belastingen, basisinkomen, aldus volautomatis
innen en uitkeren nagenoeg gratis.
Tegelijkertijd onrecht, onzin vermeden
loonslavernij, ratrace bestreden.
—-
uit Programma zoekt partij :
http://www.zelfvoorziening.nl/nieuwsbrief_21.html#proGoede voortgang met de website, maar was er al niet eerder een inval in Irak en vlogen de vliegtuigen alleen op film die torens in ?
Studio zvz, peter piscaer -
Bas van Reeuwijk 14 juni
De “onzichtbare hand” was natuurlijk vooral een denkoefening, waarbij werd uitgegaan van een aantal veronderstellingen. Zo moesten er geen toetredingsdrempels zijn om de markt te betreden (investeringen) of te verlaten, ook machtsvorming werd niet in het model meegenomen en ook moest de markt volledig transparant zijn. Onder die omstandigheden gaat de ‘onzichtbare hand’ zijn werk doen. Daaruit blijkt dan ook het utopische van de Adam Smith benadering. Immers er is wel sprake van machtsvorming en de markt is niet volledig transparant. Kortom: hoe hebben we ooit dit verhaal ons op de mouw kunnen laten spelden? Het is het verhaal van het prijsmechanisme – het verhaal is wel waar, maar het is niet het complete verhaal. Er is zoveel meer dan alleen de homo-economicus.
Je beschrijft hoe dit gaat en je toont in je artikel aan dat de transparantie ontbreekt. Door verschillen in kennis en macht ontstaat de mogelijkheid tot uitbuiting. Systemen en mensen met een gebrekkige moraliteit maken daar gebruik van en stimuleren een onevenwichtige verdeling van inkomen (en bezit). Toch is er niets nieuws onder de zon. Vroeger dezen koningen en graven dat. Door toepassing van pure macht werd rijkdom gecreëerd die weer meer macht gaf enz enz. De koningen en graven zijn nu captains-of-industrie en bankiers, maar de uitbuiting gaat gewoon door. De tegenhanger van het kapitalisme, het communisme, is eveneens verkeerd toegepast en daardoor verkracht. Door die verkrachting (door Stalin, Lenin en Mao) is het communisme stuk geschreven en afgeschreven. Geen mens meer die hardop durft te zeggen dat hij communistische ideeën heeft. Toch zitten ook in de communistische utopie (want let op! het blijft eveneens een utopische gedachte) heel waardevolle dingen.
De juiste weg is niet een fundamentalistische weg (kapitalisme of communisme), maar een geleide economie waarin het belang van de gewone mens voorop staat. Wat uitgehold is is onze solidariteit. De solidariteit herstellen – samenleven, elkaar wat gunnen zullen ons vast niet tot ‘gelijkheid’ brengen, maar het helpt ons wel een eind op weg. -
Frank van West 18 oktober
Wow, wat een mooie en heldere beschrijving van de huidige problemen met en gevolgen van ons geldstelsel!
En daarbij de remedies helder op een rij gezet; chapeau.
Mogen we ook weten wie dit artikel geschreven heeft en wie of wat er achter deze website zitten?
Bedankt voor de complimenten. Hier staat iets over mij.